вторник, 4 августа 2009 г.

სანუგეშო… Consolatory...

[MAKGOGE.jpg]












სანუგეშო…

Consolatory...


იცოცხლეთ, კარგია ჯიშიანი სახლობისა და გვარიშვილების სიმრავლე; ურთიერთანადგომა, ურთიერთგატანა, ურთიერთპატივისცემა თუ ურთიერთსიყვარული, მაგრამ: სიკვდილსაც უყვარს თამაში, თავისებურად ერთობა, ვეღარ იმღერებ ”სამ ხმაში” თუ მოგიშალა ერთობა …

სიტყვა ბიძა ქართული ენის განმარტებით ლექსიკონში მოკლედაა განმარტებული: ბიძა - მამის ან დედის ძმა. ასევე ითქმის ღვიძლი ბიძა - დედის ან მამის ღვიძლი ძმა. მეც სისხლით მონათესავე, ალალ იმ ბიძებზე მინდა მოგახსენოთ, რომლებიც ვითარებათა გამო ისე წავიდნენ ამ ქვეყნიდან, რომ შვილები, პირდაპირი მემკვიდრეები არ დარჩათ; ზოგმა დაქორწინებც ვერ მოასწრო… ჩვენს მიწა-წყალზე დატრიალებულმა ბოლოდროინდელმა ამბებმა, ხომ მრავლად დაგვიტოვა მათი საფლავები... ზოგს, ტრადიციისამებრ დაკრძალვაც არ ეღირსა და დროთა განმავლობაში, მოდგმიდან, უპირველესად, ვინღა უნდა იყოს მათი მომგონი თუ არა ძმისშვილი ან დისწული…

და აი მეც, მიუხედავად ჩემი სიჭარმაგისა და იმისა, რომ ჩემი ღვიძლი ბიძა ჩემი დაბადებიდან, ათი თვის შემდეგ, მოულოდნელად გარდაიცვალა, ჩემებურად წარმოვთქვამ ვითარებათა გამო, ამა ქვეყნიდან უმემკვიდროდ წასულ კაცთა სულის სავედრებელს…


სანუგეშო…

ღვიძლი ბიძის, მაკარ გოგეშვილის ხსოვნას…

ღმერთი კვლავ მოგცემთ; ”ამ ბიჭს მე გავზრდი!..”

ეს იყო თურმე შენი თხოვნა, როცა მე გავჩნდი…

მამაჩემს უთქვამს: თუ მომდევნოც გვეყოლა ბიჭი,

მაშინ იშვილე, შენ გაწვრთენი, ულესე კიჭი…


ბედს რას გაუგებ, არ დაგცალდა, ვეღარა დადექ!

უეცრად წახვედ, მიიცვალე, ჩამოწვა დარდი;

შეწყდა ის ლხინი შენ რომ გახლდა, ვერ ითამადე!

შეგხვდი? არ მახსოვს, რადგან ვიყავ პაწია ბალღი…


ქვრივმა იტირა, ივიშვიშა, ცრემლი დაღვარა,

ისე უშვილოდ შეაბერდა ცას და ქვეყანას…

არც მე მარგუნა ბედმა ძმა და სხვა სახლიკაცი,

თანამოაზრე, შემომძახი, შენებრ ვაჟკაცი!..


დარჩა პორტრეტი ძველ ფოტოდან ამოხატული,

ვეფხისტყაოსნის დასურათების ასლთა კრებული…

მხატვარი, მამის მოწვეული, გახლდათ ქებული,

მაღალ და ფართო ტილოების შექმნა რჩეული…


მე ჩემიცა მაქვს, მგარამ რა ვქნა ცხოვრება ჭირსო!

თქვა, ხელმოწერა დაგვიტოვა, ვითარც ქარაგმა…

თავის გზას გაჰყვა, ნიჭს მავანი სხვაგვარად სჯისო;

წაიღიღინა: გადმოხატვით შეიძინა ბევრმა ბარაქა!


მერე, მე კრძალვით შევცქეროდი ნატიფ მხატვრობას,

ლამაზ, შთამბეჭდავ ჩარჩოებით შემოსაზღვრულებს…

სახლის კედლებზე დამკვიდრებულ გმირთა სახებას

შენი პორტრეტიც შერეოდა, ფიცით ერთგულებს…


უკვდავ პოემას აღვიქვამდი იმა მხატვრობით;

სად ტარიელი, გულდამწვარი, ტიროდა მარტოდ,

მეფის დას დავარს შიგადაშიგ ჩუმად ვუბღვერდი,

ავთანდილი კი მიმღეროდა სანდოდ და საძმოდ…


უეცრად, ფიქრში, საბრძოლველად აღვეგზნებოდი,

შემოვძახებდი, და ვაფრთხობდი, მოძალე ქაჯთა,

თბილად მიცქერდი სურათიდან, ვგონებ გართობდი,

შენი ღიმილით მამხნევებდა და მწვრთნიდა კაცად…


როს, მამაჩემი ხშირად სვამდა შენს მოსაგონარს,

”ჭურების” რკალით დამშვენებულ ნაქებ სასმისით,

ზედ ერთი ”ჭური” მოეტეხა ბედს მინიშნებად,

სტუმრებს უყვარდათ ალავერდი შენეულ რიხით…


ვიცი, რომ იყავ კაცი სრული, მჭევრი თამადა,

იცვამდი კოხტად, გარეგნობაც გქონდა კაცური…

შენი ბიძობა ვერ ვიხილე, მქონდა დარდადა,

მაგრამ ღიმილით მამხნევებდი, სული ერთგული…


და რადგან შევრჩი ამ საწუთროს იმავე განცდით…

სხვას ვერ შთაბერავ ამ სიყვარულს, ვიგემე მარცხი,

ღმერთო, შემივსე ეგ სასმისი კაცთ ხსოვნის მადლით,

ჭიქა ავსწიო და ლოცვა ვთქვა: ლხინი გარდაცვლილთ!..

8-9.08.2002

ჯანრი გოგეშვილი
Janri Gogeshvili


P.S. სამწუხაროდ, მიხაი ზიჩის ილუსტრაციების მიხედვით შექმნილი ის ნახატები, მამისეულ სახლიდან რამდენიმე წლის უკან მოიპარეს…
=======
გამოქვეყნდა

3 Март 2009 г.

იხ.

ცაში ჩაკარგული ოცნებები… In the sky the lost dreams…

==============


=======
free counters
=======

ჯანრი გოგეშვილი პროზა, პოეზია, ესსე (პუბლიცისტიკა), დრამატურგია, აუდიო-ვიდეო ... / Janri Gogeshvili Prose, Poetry, Essays, Articles, The drama, A-V

ცაში ჩაკარგული ოცნებები… In the sky the lost dreams…

[TVITMFKV.jpg]
ცაში ჩაკარგული ოცნებები…
In the sky the lost dreams…
[CERKR.jpg]
[MK.jpg]

მიხეილ კვირკველია გურიის ლამაზ სოფელ მაჩხუარეთში დაიბადა (ლანჩხუთის რაიონი). გარდაიცვალა ახალგაზრდა, ისე რომ დაოჯახება ვერ მოასწრო… მის მოსაგონრად შემოგვრჩა 1915-1916 წლებით დათარირებული წერილები; მშობლებს, და-ძმებსა და ახლობლებს მონატრებული მიხეილი, რომ აგზავნიდა თბილისიდან და ტრაპიზონიდან… რა თქმა უნდა, ნიჭიერი კაცი ლამაზ ცხოვრებაზე ოცნებობდა. ცდილობდა მშობლებს თავისი დანაზოგით სახლის მშენებლობაში დახმარებოდა. შემონახულია მისი ცხოვრების ამსახველი რამდენიმე გაცრეცილი ფოტო და 1918 წლის 30 ნოემბერს მიხეილის სახელზე გაცემული საქართველოს რესპუბლიკის საავიაციო სკოლის (საოფიცრო სკოლის) ხელმძღვანელობის მიერ გაცემული მოწმობა, სადაც აღნიშნულია, რომ _ ”მქონე ამა მოწმობისა [MOCMKV.jpg]არის ნამდვილად სკოლის მოტორისტი საქართველოს რესპუბლიკის საავიაციო ჯარისა მიხეილ კვირკველია.” მოწმობა ქართულ და რუსულ ენბზეა შევსებული; სკოლის ხელმძღვანელობის წოდება ჩინი რუსულადაა აღნიშნული: მიხეილს თავდაპირველად მანქანის ტარება უსწავლია. მონაწილეობა მიუღია ტრაპიზონის სამხედრო ექსპედიციაში. მალე საავიაციო სკოლაში შესულა და მოტორისტის პროფესიის დაუფლების შემდეგ მფრინავი გამხდარა… როგორც გადმოცემა გვიმოწმებს იგი სახელოვან ქართველი მფრინავის ბესარიონ ქებურიას მოწაფე ყოფილა და ფოტოზეც მასთან ერთად უნდა იყოს გადაღებული. გამორჩეული თავდადებისთვის ძვირფასი თვლით შემკული ოქროს ”სამკერდე ნიშნით” დაუჯილდოებიათ… როცა ფილტვების ანთებით დაავადებული მიხეილი ჰოსპიტალში სიკვდილს ებრძოდა, ჩემგან ”სამკერდე ნიშნად” შესახელებული ორდენი დაკარგულა… როგორც ავღნიშნე მიხეილი თავის ოჯახს გამუდმებით ეხმარებოდა ფულით. თავისი წერილებში, სადაც თავდაპირველად სიყვარულით მოიკითხავს მშობლებს, და-ძმებსა და ახლობლებს უპირველესად იმას ატყობინებს თავისიანებს, რომ თბილისიდან თუ ტრაპიზონიდან ფოსტისა თუ ვინმე პიროვნების ხელით რა თანხის გამოგზავნა შეძლო. ის თუ, როგორ იმარჯვა ავტომობილის ტარებისას… შიგადაშიგ ქალაქურ ამბებსაც იწერება… …”ახლა აქაურ ამბავს ნუ იკითხავთ კარგი არაფერია. ხუთმეტი დღის უკან საფარდულო მაღაზიები და ფეხსაცმელების დაამტვრიეს დედაკაცებმა. ორ დღეს გასტანა ძარცვა-გლეჯამ, კარგი მაღაზიები არკი დარჩენილა დაუნგრეველი. როცა ამტვრევდნენ ქალები პოლიცია არაფერს ეუბნებოდა. მხოლოდ კაცებს კი, არ უშვებდნენ ახლოს”. ივნისი 1916 წ. ” მიხეილ კვირკველია იმ რჩეულ ქართველთა მცირე რიცხვს ეკუთვნის, რომლებსაც პატივი ერგოთ პირველი ქართული რესპუბლიკის საავიაციო ჯარის მშენებლობასა და განვითარებაში მიეღოთ მონაწილეობა და სახელოვან მფრინავ ბესარიონ ქებურიას კვალდაკვალ ქართულ ზეცაში პირველებს ეფრინათ… შეეგრძნოთ მისი სურნელი თუ მშვენიერება და ეოცნებათ…
ხატოვანი მოტივაციები, ლიტერატურულ-შემეცნებითი ჟურნალი №2 (4) 2005
[CER.jpg]

P.S. მიხეილ კვირკველია, რომელიც უმემკვიდრეოდ მიიცვალა დედაჩემის ანეტა კვირკველიას ღვიძლი (ღვიძლი ბიძა - იხ.სანუგეშო…Consolatory...) ძმა გახლდათ…
მინაწერი აქ უნდა დასრულებულიყო, მაგრამ ანაკრეფს ავხედე, მიხეილის გამოგზავნილ წერილიდან მოყვანილ ამონარიდს შევავლე თვალი და გამეღიმა; ხედავ მშვენიერი ქალბატონები, თურმე როგორ დიდგულობდნენ სისხლიანი ცარიზმის ეპოქაში და პოლიციაც ”არაფერს ეუბნებოდა”… დავეჭვდი, რაიმე დაუწერელი ”ზნეობრივი კოდექსით” ხომ არ ხელმძღვანელობდნენ -მეთქი… და იქვე, შარშანწინდელი ჩვენი დემონსტარციები გამახსენდა; ”ცხვრების ფარასავით” უწყინრად, ხალისიანი შეძახილებით რომ ვიარეთ რუსთაველზე… პასუხად კი, 7 ნოემბერს ”მამაპაპურად გვჟეჟეს”… მერე იპოდრომზეც ”დავირცხვინეთ” უცხოელი სტუმრების წინაშე ქვეყნის იმიჯს ლაქი არ მოვცხოთო და მალე ისე მიგვალაქავეს… ამაზე საუბარი შორს წაგვიყვანს… საფიქრალი ისაა, ვითომდაც ”ზნეობრივ კოდექს” ნაზიარებმა ჩვენმა პოლიციამ ”დემოკრატიის მეორე ტალღაზე” იმგვარი ”წვრთნა”, საკუთარ ხალხზე კიდევ თუ ჩაატარა, მაშინ ნახეთ ”მეეცხრე ტალღას” რა მოჰყვება და არა მგონია, ჩვენმა მშვენიერმა, ტემპერამენტიანმა ქალბატონებმა კვლავ მოითმინონ... და მტვრევა და მსხვრევა მაშინ ნახეთ… მშვიდობით ევოლუციავ!..
ჯანრი გოგეშვილი

=========

სანუგეშო… Consolatory...

========